Večeras u VUKU premijera „Fotografija 51“

Večeras sa početkom u 20 sati u VUKU će biti izveden komad Fotografija 51 posle West Enda  premijerno u Beogradu.

Američki komad „Fotografija 51“, autorke En Zigler, imao je svoju praizvedbu u Londonu, 2015. godine. Tom prilikom, ulogu dr Rozalin Frenklin ostvarila je čuvena australijska glumica Nikol Kidman. Samo dve godine kasnije, Beograd dobija svoju priliku za praizvedbu ovog teksta, a ekipu britanskih naučnika i ekscentričnih Nobelovaca – predvodi Nataša Tapušković.

Iako složeni istorijski kontekst ovog komada čini jednu od njegovih najznačajnijih i presudnih odrednica (posleratni London, pedesetih godina prošlog veka) – u njemu se odvija univerzalna i danas jednako aktuelna priča – o seksizmu i odnosu prema ženi.

Autorka teksta vešto je sprovela priču o jednom od najvećih otkrića u dosadašnjoj istoriji nauke – o otkriću „tajne života“ tj. molekula DNK, bazirajući se prevashodno na istorijskim faktima, ali kreirajući od njih složenu trilersku priču, koja suštinski govori o običnim ljudskim slabostima i želji za uspehom. Predstava iz pozicije današnjeg vremena preispituje događaje iz 1950-ih i skreće pažnju na jednu od najvećih naučnica svih vremena, danas potpuno zaboravljenu.

Tekst je prevela Milena Trobozić Garfild, a režiju potpisuje Tara Manić.

U komadu igraju: NATAŠA TAPUŠKOVIĆ, BRANISLAV ZEREMSKI, MATIJA ŽIVKOVIĆ, JOAKIM TASIĆ, IVAN MARKOVIĆ i ŽELJKO MAKSIMOVIĆ.

Ovom predstavom Ustanova kulture “Vuk Stefanović Karadžić” započinje projekat “Ravnopravnost” kroz koji želi da se bavi problemom položaja i diskriminacijom žena u svim oblastima života, kroz primere žena koje su promenile svet i bez kojih ne bi bilo najvećih naučnih otkrića. Projekat ima za cilj podizanje svesti o ženskim talentima i njihovoj borbi da se izbore za zaslužena priznanja u svetu nauke, pa i umetnosti, kojom još uvek vladaju muški autoriteti i muški kriterijumi vrednovanja.

Podsećanja radi:

DR ROZALIN FRENKLIN (1920 – 1958)

Rozalin Frenklin je bila britanska hemičarka i rendgenski kristalograf, rođena u imućnoj, britansko – jevrejskoj porodici, koja joj je omogućila prestižno obrazovanje za ženu, u tom istorijskom trenutku. Nakon što je dobila važnu istraživačku stipendiju za Pariz, gde je dobila zvanje rendgenskog kristalografa, dobila je poziv da se priključi laboratoriji King’s koledža, prestižnog istraživačkog univerziteta, gde su u tom trenutku u jeku bila složena istraživanja na strukturi molekula DNK. Zbog velikih privatnih nesuglasica (kolege su je opisivale kao konciznu, nestrpljivu, sa oštrim pogledom), pre svega se kolegom Morisom Vilkinsom, bila je prinuđena da se povuče sa King’s koledža, ne znajući da kolege iz suparničkog time uveliko rade na istom istraživanju, podstaknuti njenim najnovijim fotografijama, proračunima i nacrtima molekula DNK (prevashodno njenim najznačajnijim crtežom tj. skenom – fotografijom 51). Naglo je umrla 1958. godine, od teškog oblika raka oba jajnika, koji je verovatno bio izazvan njenim višegodišnjim radom u oblasti zračenja i radiologije. Nakon njene smrti, tim naučnika iz King’s koledža i Kembridža, bio je ovenčan Nobelovom nagradom za Psihologiju i Medicinu (1962.), za otkriće strukture molekula DNK. Godinama kasnije, tokom jačanja feminističkog pokreta, Rozalin je postala jedna od ikona pokreta, skrenuta je medijska pažnja na učinjenu nepravdu, ali zbog propozicija Nobelove nagrade, koje ne dozvoljavaju posthumne nominacije – nikada nije ovenčana nagradom. Otkriće molekula DNK je iz korena promenilo dalji tok sveta i ljudske vrste – značajno unapređujući modernu genetiku, medicinu, forenziku, agrikulturu, sudstvo, arheologiju, biologiju…

Komad američke autorke En Zigler Fotografija 51 bavi se životom i radom Rozalin Frenklin, naučnice čije je otkriće dvostrukog helikasa pedestih godina prošlog veka presudno doprinelo otkriću strukture DNK.

Rozalin Frenklin, tada jedinoj ženi na čuvenom londonskom Kings koledžu, uskraćeno je priznanje za ovo epohalno otkriće kao i kasnija  Nobelova nagrada koja je dodeljena  samo njenim muškim kolegama. Poslednjih godina njen rad je posthumno dobio pažnju i priznanje koje mu pripada.

Ulogu Rozalin Frenklin u londonskoj izvedbi igrala je Nikol Kidman koja je za ulogu nagrađena prestižnim pozorišnim nagradama kao i nominacijom za nagradu Olivije za 2015. godinu.

Nađa Keleris